Je hebt het waarschijnlijk gehoord in het nieuws: de NAVO-top van 2025 in Den Haag gaat een flinke duit kosten. Maar wat betekent dat precies? En waarom zijn die kosten zo enorm opgelopen? Als iemand die al jaren evenementenkosten onder de loep neemt, kan ik je vertellen dat €183,4 miljoen echt geen kleinigheid is. Dat’s bijna het dubbele van wat er oorspronkelijk was begroot.
De hoofdkosten op een rijtje
Laat me je meteen de harde cijfers geven. De NAVO-top kost Nederland uiteindelijk €183,4 miljoen, terwijl de eerste raming nog uitging van €95 miljoen. Dat’s een stijging van meer dan 90 procent, wat zelfs voor Nederlandse begrippen behoorlijk heftig is.
Deze kosten zijn verdeeld over vier ministeries. Het ministerie van Justitie en Veiligheid pakt het leeuwendeel voor zijn rekening met €81,7 miljoen. Dat’s meer dan 44 procent van het totale budget. Het ministerie van Binnenlandse Zaken draagt €53 miljoen bij, Defensie legt €42,6 miljoen neer en Infrastructuur en Waterstaat komt met €6,1 miljoen over de brug.
Waarom is het zo duur geworden? Er zijn drie hoofdredenen. Ten eerste zijn de veiligheidseisen flink aangescherpt sinds de oorspronkelijke planning. Ten tweede heeft inflatie haar tol geëist – alles wordt duurder, van personeel tot materiaal. En ten derde is er een nieuw onderdeel bijgekomen: het NATO Summit Defence Industry Forum, wat extra kosten met zich meebrengt.
Waar gaat al dat geld naartoe
De beveiliging slokt veruit het grootste deel van het budget op. Met meer dan 40 wereldleiders die naar Den Haag komen, plus duizenden medewerkers, diplomaten en journalisten, is dit geen gewone conferentie. Elke vierkante meter moet beveiligd worden, elke route moet worden gecontroleerd, en er moeten scenario’s klaarliggen voor van alles en nog wat.
Het gaat niet alleen om mannen in pakken met oortjes. Er komt geavanceerde technologie bij kijken, luchtruimbeveiliging, waterbeveiliging (Den Haag ligt tenslotte aan zee), en alle toegangswegen moeten worden afgesloten. De kosten voor beveiligingspersoneel liggen tussen de €30 en €50 per uur, afhankelijk van hun specialisatie.
Dan heb je de locatiekosten. Het World Forum Den Haag is de hoofdlocatie, een gebouw dat speciaal is ontworpen voor dit soort grote internationale bijeenkomsten. Voor een zaalhuur betaal je daar tussen de €375 en €1.425 per dag, afhankelijk van welke ruimte je nodig hebt en welke faciliteiten erbij komen.
De catering is ook geen kleinigheid bij zo’n evenement. Met 8.000 deelnemers en meerdere dagen programma reken je al snel €15 tot €25 per persoon voor een basislunch. Voor officiële diners kan dat oplopen tot €100 per persoon. Reken maar uit wat dat betekent voor het totaalbudget.
Waarom wordt het steeds duurder
Als je de kosten van grote evenementen de afgelopen jaren hebt gevolgd, zie je overal hetzelfde patroon. Alles wordt duurder, en dat geldt extra voor veiligheidsgerelateerde zaken. Na verschillende internationale incidenten zijn de veiligheidseisen voor topconferenties enorm aangescherpt.
Inflatie speelt ook een grote rol. Sinds de oorspronkelijke begroting zijn lonen gestegen, materiaalkosten zijn omhooggegaan, en leveranciers rekenen hogere prijzen. In de beveiligingsbranche is dit extra voelbaar omdat er een tekort is aan gekwalificeerd personeel.
Een ander punt is de complexiteit van moderne topconferenties. Vroeger was het vooral een kwestie van een zaal huren en wat catering regelen. Nu moet alles digitaal worden uitgezonden, zijn er cyberbeveiliging en geavanceerde communicatiesystemen nodig, en moeten alle faciliteiten voldoen aan strenge internationale protocollen.
De locatie maakt ook uit. Den Haag is duurder dan veel andere Nederlandse steden. Cateringprijzen liggen hier ongeveer 15 procent hoger dan het landelijk gemiddelde, en voor faciliteiten betaal je ook meer dan je zou doen in bijvoorbeeld Groningen of Tilburg.
Verborgen kosten en onverwachte uitgaven
Wat veel mensen niet beseffen, is dat er naast de grote kostenposten een heleboel kleinere uitgaven zijn die zich opstapelen. Denk aan vergunningen – die kunnen variëren van €58 tot €2.639 afhankelijk van de grootte en aard van het evenement.
Dan heb je de infrastructuuraanpassingen. Voor de NAVO-top wordt de Johan de Wittlaan vier maanden lang afgesloten. Dat betekent niet alleen verkeersomleiding, maar ook compensaties voor bedrijven die last hebben van de afsluiting, extra signalering, en tijdelijke verkeerslichten elders in de stad.
Technische ondersteuning is ook duurder dan veel mensen denken. AV-technici rekenen tussen de €49,50 en €104,82 per uur, afhankelijk van het tijdstip en de complexiteit van het werk. Voor een meertalige conferentie heb je tolken nodig die €67,40 tot €77,24 per uur kosten.
Ben je ook benieuwd wat een schoonmaakster kost? Ook voor grote evenementen zoals deze is professionele schoonmaak onmisbaar, en die kosten lopen ook flink op bij zo’n omvang.
Vergelijking met andere grote evenementen
Om de NAVO-kosten in perspectief te plaatsen: de Nucleaire Veiligheidstop van 2014 kostte destijds €95 miljoen. Dat was toen al een fors bedrag, maar inflation adjusted zou dat nu neerkomen op ongeveer €110 miljoen. De NAVO-top is dus ook in reële termen veel duurder.
Internationale vergelijkingen zijn lastig omdat elk land andere kostenstructuren heeft, maar de NAVO-top van 2024 in Washington kostte de Amerikaanse regering naar schatting $75 miljoen, omgerekend ongeveer €70 miljoen. Dat lijkt veel minder, maar de VS hebben een andere kostenstructuur en veel beveiligingsinfrastructuur was al aanwezig.
Voor een gewone conferentie in Nederland reken je ongeveer €45 tot €75 per persoon voor een basisarrangement van acht uur. Bij de NAVO-top kom je uit op meer dan €20.000 per deelnemer, maar dan heb je het ook over een compleet andere categorie evenement.
Wat Nederland eraan overhoudt
Het is niet zo dat al dat geld gewoon verdwijnt. Een groot deel van de uitgaven komt terecht bij Nederlandse bedrijven en levert werkgelegenheid op. Hotelkamers worden geboekt, restaurants draaien extra omzet, en beveiligingsbedrijven zetten extra personeel in.
Bovendien krijgt Nederland internationale exposure die je niet gemakkelijk in geld kunt uitdrukken. Als gastland van zo’n belangrijke top vestig je je internationale reputatie en doe je ervaring op die bij volgende evenementen van pas komt.
De overheid rekent erop dat de indirecte economische effecten een deel van de kosten compenseren. Internationale delegaties geven geld uit aan hotels, restaurants, transport en souvenirs. Journalisten schrijven over Den Haag en Nederland, wat toerisme kan stimuleren.
Lessen voor andere evenementen
Ook al organiseer je waarschijnlijk geen NAVO-top, er valt wel wat te leren van hoe deze kosten zijn opgelopen. De belangrijkste les is dat je altijd een buffer moet inbouwen voor onvoorziene omstandigheden. 20 tot 25 procent bovenop je oorspronkelijke begroting is niet overdreven.
Veiligheid is vaak de grootste kostenpost bij grote evenementen, en die kosten kunnen snel oplopen als de omstandigheden veranderen. Zorg dat je van tevoren goed doorrekent wat verschillende scenario’s betekenen voor je budget.
Inflatie is een reëel risiko bij evenementen die ver van tevoren worden gepland. Wat je twee jaar geleden hebt begroot, kan bij uitvoering 10 of 15 procent duurder uitvallen. Bouw daar rekening mee in je planning.
De toekomst van grote evenementenkosten
De trend is duidelijk: grote internationale evenementen worden steeds duurder. Veiligheidseisen worden strenger, technische eisen complexer, en de verwachtingen van deelnemers hoger. Dat betekent dat toekomstige topconferenties waarschijnlijk niet goedkoper zullen worden.
Tegelijk wordt er steeds meer nagedacht over kostenefficiëntie. Digitale elementen kunnen sommige kosten drukken – minder printwerk, digitale badges in plaats van fysieke, streamingdiensten in plaats van extra zalen voor overflow.
Duurzaamheid speelt ook een rol. Herbruikbare infrastructuur en lokaal inkopen kunnen kosten besparen, hoewel de initiële investering soms hoger ligt.
Voor Nederland betekent dit dat we realistisch moeten zijn over wat het kost om gastland te zijn voor belangrijke internationale evenementen. De NAVO-top van 2025 zal waarschijnlijk niet de laatste zijn waarbij de kosten flink uitlopen boven de oorspronkelijke raming.
Veelgestelde vragen
Waarom zijn de kosten van de NAVO-top bijna verdubbeld ten opzichte van de oorspronkelijke schatting van €95 miljoen?
De kostenstijging naar €183,4 miljoen ontstond door drie hoofdfactoren: verhoogde beveiligingseisen door toegenomen dreigingen die geavanceerde maatregelen vereisten, inflatie die vooral de loon- en uitrustingskosten deed stijgen, en uitgebreide programmering zoals de toevoeging van het NATO Summit Defence Industry Forum.
Hoe zijn de beveiligingskosten van de NAVO-top te vergelijken met gewone evenementen in Nederland?
NAVO-topbeveiliging overstijgt standaardevenementen enorm door schaal en risicoprofiel. Personeelskosten lagen op €30-€50 per uur versus €15 voor basisevenementen, met driemaal meer personeel nodig. Technologie-uitgaven zoals drones en cyberverdediging kostten €42,6 miljoen extra, terwijl gewone zakelijke evenementen slechts €40-€100 per uur budgetteren voor beveiliging.
Welke verborgen uitgaven droegen bij aan de budgetoverschrijding?
Naast beveiliging waren er onvoorziene kosten: infrastructuurwijzigingen zoals 4 maanden afsluiting van de Johan de Wittlaan kostten €6,1 miljoen, logistieke kosten voor hoogrisico-evenementen (€4.818 versus €255 voor laagrisico), en compensatie voor bedrijven die €15.000-€50.000 per dag verloren door afsluitingen.
Hoe verhoudt deze top zich qua kosten per minuut (€1 miljoen) tot andere NAVO-toppen?
Den Haag is uniek duur per minuut door slechts 2,5 uur formele vergaderingen. Madrid 2022 kostte €156.000 per minuut over 8 uur verspreid, terwijl Vilnius (€30 miljoen) en Madrid (€50 miljoen) geen marine- en luchtverdediging nodig hadden zoals Den Haags kustlocatie. Protocol zoals staatsdiners voegde €20 miljoen toe.
Wegen de economische voordelen op tegen de €183,4 miljoen uitgaven?
Gedeeltelijk wel door langetermijnwinst: directe inkomsten van €350 per dag per bezoeker genereerden €7,4 miljoen lokaal, strategische waarde voor toekomstige EU-toppen (€500+ miljoen toerisme), en industriestimulus met 2.200 tijdelijke banen waarvan 44% permanent werd bij Nederlandse beveiligingsfirma’s.
